Rola artysty i sztuki

Sztuka kojarzy nam się z obrazami, muzyką, literaturą. Towarzyszy nam od zawsze. O artystach się mówi, pisze, choć głównie w odniesieniu do starych czasów, znanych ludzi, np. do Michała Anioła czy Rembrandta. 

Sztuka tak naprawdę może być współczesna, bądź zrobiona za pomocą tradycyjnych metod. Ludzie, którzy tworzą sztukę, chcą coś przekazać, dać cząstkę siebie.  Artysta często stara się “odmienić oblicze świata”, albo przynajmniej zwrócić na coś czyjąś uwagę. 

Niejednokrotnie artystów docenia się dopiero po śmierci. 

My artyści,

My, którym często na chleb braknie suchy, 

My, do jesiennych tak podobni liści,

I tak wykrzykniem: gdy wszystko nic warte,

Eviva l'arte!

W tym fragmencie wiersza “Eviva l’arte!” (Niech żyje sztuka!) Kazimierza Przerwy-Tetmajera, daje się łatwo zauważyć, że ludzie tworzą sztukę nie dlatego, aby zarabiać, być sławnym, a dla samego faktu tworzenia. “często na chleb braknie suchy”, czy “do jesiennych podobni liści” (kolorowe na drzewach, ale potem spadają i wysychają, czyli można stwierdzić, że najpierw artysta zwraca na siebie uwagę, ale potem się o nim zapomina) “i tak wykrzykniem; gdy wszystko nic warte, Eviva l’arte”  - i tak będą krzyczeć niech żyje sztuka, poświęcać się sztuce, mimo że ich życie nie będzie za wiele warte.

Sztuka jest odtworzeniem tego, co jest wiecznym, niezależnym od wszelkich zmian lub przypadkowości, niezawisłym ani od czasu, ani do przestrzeni, a więc: odtworzeniem istotności tj. duszy. - możemy przeczytać w * Confiteor, autorstwa Stanisława Przybyszewskiego. Co to jednak oznacza?

Czy możemy powiedzieć, że sztuka jest zależna właściwie od nas samych, czy możemy mieć jakieś wymagania do sztuki?

Ludzie mają różne gusta. Nie każdemu mogą się na przykład podobać utwory Adama Mickiewicza, ale mimo tego wciąż będzie osobą bardzo znaną przez świat, a jego utwory o tęsknocie do kraju, miłości, wciąż będą poruszać wiele serc. Jest to niekwestionowane. 

Natomiast jeśli chodzi o czasy dzisiejsze, to nie jest łatwo być artystą. Współcześnie raczej jest się rzemieślnikiem. Tworzy się grafiki na koszulki, banery, projektuje wygląd często używanych rzeczy, przykładowo kubków, a książkę może wydać każdy. Obraz też może namalować każdy, tak samo wydać poezję. Nie ma szkół w których uczą pisania jak Mickiewicz, nie ma zasad, które określają czy coś jest dobre a coś złe. Musielibyśmy chyba być krytykami sztuki.

Dlatego współcześnie raczej zasady się łamie, choć dobrze jest znać podstawowe zagadnienia, niezależnie czy malujemy obrazy czy piszemy, dobrze jest umieć teorię. Co nie znaczy, że ktoś, kto nigdy się w to nie zagłębiał, po prostu nie będzie kogoś przejmować swoją wrażliwością. Malować może każdy, ale nie od razu stanie się kimś światowej sławy, artystą. Poza tym, jeśli niektóre dzieła zostaną schowane do szuflady, tak jak Proces Franza Kafki, to mała jest szansa, że ktoś to zauważy. W przypadku Franza Kafki i “Procesu” stało się tak, ponieważ przyjaciel Kafki chciał aby świat poznał jego twórczość. Dziś Proces czyta się w szkołach.

Możemy sobie brać też pod uwagę filmy i seriale. Oglądamy je na co dzień, ale nie wystarczą tylko chęci, aby nagrać coś samemu. To wymaga pracy, umiejętności i poświęcenia. Mimo, że oglądamy filmy i seriale tak często, zwykle nie wiemy kto za nimi stoi, to znaczy, kto przyczynił się do ich stworzenia. A taki ktoś, według mnie, też jest artystą. Tak samo jak tancerze, bądź osoby występujące na scenie, czy to grając na instrumencie, np. Fryderyk Chopin, czy będąc aktorem.

Twórczość może mieć wpływ na życie ludzi i to dość duży. Niejednokrotnie bywa  też manifestem, tak jak w przypadku utworu wspomnianego powyżej, Eviva l’arte, gdzie sam okrzyk jest wezwaniem skierowanym do artystów, by bronili własnych ideałów i wartości w starciu z oczekiwaniami innych.

Sztuka może być na przykład terapią. Współcześnie istnieje coś takiego jak arteterapia i wykorzystuje się ją zarówno w pracy z dziećmi jak i dorosłymi. Udowodniono, że tworzenie jest w stanie pomóc nam w poskładaniu myśli i odcięciu się od problemów. Stąd dzieła, które powstały, by ukoić ból po stracie, (Treny), czy choćby Pan Tadeusz, który powstał z tęsknoty do ojczyzny, a także piosenki, nawet współczesne, które w przeważającej części są o rozstaniu z bliską osobą.

Sztuka może pokazywać piękno, (współcześnie fotografie, kiedyś muzyka, np. Cztery pory roku Vivaldiego, obrazy,np. Alfonsa Muchy,  rzeźby, np. Michał Anioł czy Antonio Canova pokazywali piękno ludzkiego ciała) może być pokazywaniem siebie, co widzimy u Van Gogha bądź Picasso. 

Możemy czegoś jednak oczekiwać od sztuki. Nie chodzi tu nawet o zrozumienie, a raczej o staranność. W świecie, gdzie jesteśmy oblegani różnymi dziełami, wybieramy raczej to, co jest schludnie i starannie wykonane. Zabiera to czasem więcej czasu artyście- rzemieślnikowi, lecz jeśli komuś naprawdę zależy, to sądzę, że prace które mają zachowane pewne walory estetyczne są lepiej postrzegane niż inne. 

Sztuka też nie powinna urażać. Powinna być raczej wyważona. Często ludzie robią coś ponad innych, aby się wyróżnić, ale są pewne granice. Nie są one wyraźnie nakreślone, ale raczej powinno się je wyczuć, choć w sztuce było już chyba wszystko.

Artyści chwytają się tematów uniwersalnych jak pejzaże, i społecznych. Nie można tego nikomu zabronić, bo gdyby wszystko było takie same, bylibyśmy tym po prostu znudzeni, ale jak wspomniałam wyżej, trzeba tworzyć zachowując takie wyczucie, umiar, chyba że tworzymy tylko dla siebie…

Uważam, że sztuka to temat bardzo szeroki i w różny sposób rozumiany, natomiast raczej współcześnie tworzenie jest pasją niż sposobem na zarobek, a ktoś, kto się tego podejmuje często wyróżnia się charakterem i innym patrzeniem na świat, często mierząc się z niezrozumieniem przez innych.

“Nieszczęśliwe dzieci sztuki, krwawiące po to by napędzać serca” - “Dzieci sztuki”, Karian. 

Ktoś kiedyś powiedział, że żeby tworzyć dzieła sztuki, to trzeba coś przecierpieć. Coś w tym jest, bo jeśli się spojrzy na biografie niektórych słynnych artystów, ich życie nie było łatwe. Mimo to warto tworzyć, choćby po to, aby coś po sobie zostawić.